Bir süredir Milliyet’te yeni bir gazetecilik anlayışının geliştirilip yerleştirilmesi için bir dizi çalışma yapıyoruz. Uygulayageldiğimiz bütün süreçleri gözden geçiriyor, bir yandan da dünyada neler olup bittiğine dikkat etmeye çalışıyoruz.
Bu çalışmalarımız henüz, sonuçlarını okuyucularımızla paylaşabileceğimiz bir aşamaya gelmedi.
Bu çalışma sürerken bir yandan da dünyanın değişik yerlerinde, değişik gazetelerin başlarından geçmiş ilginç olayları anlatan kitaplar okuyorum.
Bir örnek var ki, tesadüflerin bir gazetenin geleceğinde ne kadar önemli roller oynayabileceğini göstermesi bakımından çok ilginç.
Tek bir ihtiyacı vardı..
1908 yılında orta yaşlı bir adam, New York Herald gazetesinin bürosuna girdi.
Herald o tarihte dünyadaki bütün önemli olayları yerinde izlemek, büyük keşif gezilerini finanse etmek ve sonuçlarını okuyucularına tek elden duyurmak gibi bir üne sahipti. Afrika’nın hiç bilinmeyen iç bölgelerinin keşfi büyük ölçüde bu gazetenin çabalarıyla mümkün olabilmişti.
Gazeteye gelen adam Robert Edwin Peary idi. Peary, 25 yıldır kutuplardaki keşif gezilerinde uygulanacak yeni yöntemler geliştirmek için çalışıyordu. 1800 yılından beri Kuzey Kutbu’na tam 577 sefer yapılmış, çok önemli bölümü faciayla biten girişimlerden bir sonuç elde edilememişti.
Peary 578’inci denemeyi gerçekleştirmek için ihtiyacı olan tek şeyi, Herald’dan istemek amacındaydı: Para.
New York Times ona inandı
Resepsiyondaki görevliye, daha önceden tanıdığı gazete muhasebecisi William Reick’i görmek istediğini söyledi. Görevli, “Bay Reick New York Times’a geçti” yanıtını verdi. Peary, Herald’daki ikinci tanıdığı yayın yönetmenlerinden Charles Lincoln’ü sordu. Onun da NY Times’a geçtiğini öğrendi.
Derdini Herald editörlerinden birine anlatabildi ama aldığı yanıt olumsuz oldu.
Bunun üzerine şansını bir kez de o zaman Herald’a göre daha küçük bir gazete olan Times’ta denemek istedi. Times binasında Lincoln ve Reick’i buldu. Bir saat süren heyecanlı bir toplantının ardından cebinde parayla Times binasından ayrılıyordu.
Dr. Cook’un maceraları!
Peary 6 Temmuz 1908 tarihinde Roosvelt gemisiyle New York’tan hareket etti. Gazeteye Labrador ve Newfoundland’dan birer haber yazabildi, sonra Kuzey’in sessizliği içinde kayboldu..
1 Eylül 1909 günü dünya New York Times’ın başına yıkılmış gibiydi. Dr. Cook isimli bir araştırmacının Kuzey Kutbu noktasına ulaştığı ve öyküsünü 25 bin dolar karşılığında Herald’a sattığını bildiren bir haber!
Dr. Cook’un yazıları yayımlanmaya başlandığında ciddi bir kuşku ile karşılandı. Cook, Columbus Burnu’ndan kutup noktasına 35 günde vardığını ve burada sağlam zeminli bir toprağa rastladığını anlatıyordu.
6 Eylül tarihinde ise Times’ta bayram havası vardı. Peary kutba ulaşmıştı. 7 Eylül’de birinci sayfada üç sütun, içeride beş tam sayfa Peary’nin keşif notlarının ilk bölümleri yayımlandı.
En iyi çünkü…
Olay iki gazete arasında ciddi bir “medya savaşı”na yol açtı. İki taraf da birbirini sahtekârlık ve yalan haber vermekle suçluyordu.
Sonunda toplanan bir bilim kurulu Peary’nin kutup noktasına ilk ayak basan insan olduğundan kuşku duyulamayacağını açıkladı. Kopenhag Üniversitesi ise Dr. Cook’un sunduğu belgeleri yeniden inceledikten sonra bu yolculuğun gerçekten yapıldığından kuşku duyduğunu açıkladı.
Peary kutup kâşifi olarak tarihe geçerken, Dr. Cook sahtekârlıktan tutuklanıp hapse konuldu..
New York Times, Herald ile olan rekabetinde bir tesadüften yararlanarak birkaç adım birden öne geçmişti.. Ve kuşkusuz, Times’ın bugün dünyanın önde gelen gazetelerinden biri olmasında bu olayın da önemli bir payı var.